Tiếng Anh: Historic và Historical

Thấy bức hình dưới đây trên trang web của basam.info, tôi có hứng viết đôi dòng về historic vàhistorical.

Bức hình chụp kílomet 0 trên đường Trường Sơn viết:

“NATIONAL HISTORICAL SITE HO CHI MINH ROAD EASTERN TRUONGSON TAN KY – LOC NINH

KM 0

[không thấy rõ] NOVEMBER 1972”

Có thể nói ngay rằng chữ historical dùng ở đây là không đúng.  Cả hai chữ historic và historical đều liên quan đến lịch sử, nhưng cách dùng và ý nghĩa thì khác nhau.

Historic có nghĩa là “có ý nghĩa lịch sử”, thường dùng để chỉ một sự kiện, cá nhân, hay một địa danh nổi tiếng hay quan trọng trong lịch sử. Ví dụ như người ta viết the historic spot on which the first pilgrims landed in America (chứ không viết “the historical spot …”).

Historical có nghĩa là có liên quan đến sự kiện trong quá khứ. Chữ này thường dùng cho một dữ liệu, hoặc sự kiện. Chẳng hạn như người ta viết it’s a historical fact, chứ không viết historic fact.

Như nói trên, cái khó là cả hai chữ đều có thể dùng để chỉ sự kiện (event), thậm chí cá nhân. Nhưng ý nghĩa thì khác nhau. Thử so sánh:

This is a historical event (sự kiện đã xảy ra trong quá khứ)

This is a historic event (sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử)

Phan Huy Lê is a historical scholar (Ông ấy là chuyên gia nghiên cứu lịch sử)

Nguyễn Trãi was a historic scholar (Ông ấy là một học giả quan trọng trong lịch sử)

Quay lại với bức hình, tôi nghĩ người dựng bia muốn nói đây là địa danh mang tính lịch sử, chứ không hẳn là địa danh trong quá khứ. Do đó, chữ historical sai ở đây.  Nên viết đúng hơn là:

NATIONAL HISTORIC SITE

(xuống hàng)

HO CHI MINH ROAD

(xuống hàng)

EASTERN TRUONG SON TAN KY – LOC NINH”

Vẫn chưa hài lòng mấy, nhưng để các bạn suy nghĩ thêm ... :-)

NVT

Ghi thêm: Cũng giồng như phải phân biệt classic và classical vậy.  Classic dùng để mô tả một sự vật (như tác phẩm) có chất lượng cao, như a classic novel, a classic work.  Classical cũng là tính từ, nhưng để nói đến sự vật theo phong cách xưa, cổ điển, truyền thống, nhưclassical music, classical theory.

Trong tiếng Anh, có nhiều tính từ có tiếp vĩ ngữ là ic hay ical, nhưng có cùng nghĩa, và sự khác nhau chỉ là cách viết theo trường phái Mĩ hay Anh.  Trường phái tiếng Anh kiểu Mĩ dùng ic, còn trường phái Anh thì thường dùng ical. Chẳng hạn như người Mĩ viết biologic significance, nhưng người Anh thì biological significance. Tương tự, những tính từ y khoa như epidemiologic / epidemiological, histologic / histological cũng chỉ khác nhau ở cách viết chứ không phải nghĩa.  Nhưng cần phải chú ý những từ như clinic (danh từ) khác với clinical(tính từ).