Nhà vệ sinh: chuyện nhỏ mà không nhỏ

Bài này tôi viết cho TT, vừa mới đăng trên số cuối tuần vừa qua. Tôi vẫn nghĩ vệ sinh là vấn đề lớn nhất của Việt Nam. Ngày nào nước ta chưa giải quyết được vấn đề nhà vệ sinh, nước ta chưa thể ngẩn mặt nhìn thế giới được. Tôi không nào hiểu nổi khi người ta xây dựng những building hoành tránh, những căn nhà tráng lệ, và nhà hàng rất "ngon lành", nhưng người ta lại không chú trọng đến nhà vệ sinh!

Về vùng thôn quê, vấn đề vệ sinh càng bức xúc hơn và đang dần dần trở thành một vấn nạn về môi trường. Tuy số người đi tiêu tiểu dưới sông không còn nhiều như trước đây nữa, nhưng con số này vẫn đủ để làm ô nhiễm sông nước và là nguồn lay lan bệnh tật. Điều đáng buồn là người dân ta hình như chẳng quan tâm đến chuyện này, vì họ thường ngụy biện theo kiểu "người ta ai cũng vậy"!

Mấy năm trước, bạn bè tôi ở trong nước hỏi đùa tôi một câu: ở Sài Gòn, làm sao phân biệt được nhà hàng của người trong nước và nhà hàng nào là của Việt kiều? Tôi còn đang suy nghĩ thì bạn tôi nói: vào nhà vệ sinh sẽ biết ngay. Nhà hàng hay quán ăn nào của Việt kiều hay của người ngoại quốc thì nhà vệ sinh rất chuẩn và sạch sẽ; còn nhà hàng mà chủ nhân là người trong nước thì nhà vệ sinh rất bẩn. Nói thế thôi, chứ tôi nghĩ cũng có ngoại lệ, vì tôi từng thấy nhà hàng của anh bạn tôi ở Thanh Đa (người trong nước) mà nhà vệ sinh cũng rất sạch. Vấn đề, do đó, không phải là nội hay ngoại, mà là tầm nhìn văn hóa của người dân mà thôi. Người nước ngoài nhìn vào tình trạng vệ sinh ở nước ta, họ không ngần ngại nói đây là một dân tộc kém văn hóa. Và, chắc họ cũng không quá sai.

NVT

PS. Hôm nay thấy ông Nguyễn Thiện Nhân "vi hành" đến một trường nào đó ngoài phía Bắc để xem xét nhà vệ sinh (xem hình dưới đây). Chắc ông ấy bắt chước cụ Hồ. Nhưng như vậy cũng là đáng khen rồi, nhưng xem rồi ông có làm gì không mới là câu hỏi lớn. Chứ xem nhà vệ sinh để rồi có một cái photo-op thì tôi sợ sẽ lâm vào tình cảnh đóng kịch quá.



http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=318926&ChannelID=119

Nhà vệ sinh: chuyện nhỏ mà không nhỏ

TTCT - Trong ngành y tế từ lâu vẫn tồn tại một nghịch lý: Bệnh viện được thiết kế là nơi chữa trị bệnh, nhưng cũng là một môi trường nguy hiểm cho bệnh nhân. Sự hiểm nguy ở bệnh viện không chỉ là những nhầm lẫn, sai sót y khoa hay sai sót trong toa thuốc mà còn là nơi lan truyền bệnh. Một yếu tố lan truyền bệnh khá phổ biến là vấn đề vệ sinh, hay cụ thể hơn và thực tế hơn là nhà vệ sinh.

Theo quan sát của tôi, tại nhiều bệnh viện ở Việt Nam, không chỉ nhà xí dành cho bệnh nhân và thân nhân thiếu vệ sinh, mà ngay cả nhà xí dành cho nhân viên y tế của bệnh viện cũng thiếu vệ sinh. Ở một bệnh viện lớn của một tỉnh đồng bằng sông Cửu Long mà tôi ghé qua, nguyên khu vực hành chính dành cho toàn giám đốc, phó giám đốc và các cán bộ, chuyên gia cao cấp chỉ có một cầu xí duy nhất, không phân biệt nam hay nữ. Mà cầu xí này chắc xây vào thời đầu thế kỷ 20 (loại ngồi).

Tình trạng nhà xí tồi tệ có thể thấy ở hầu hết các cơ sở công cộng như trường học, nhà hàng, thậm chí ngay cả những nơi được xem là cửa ngõ của đất nước như nhà ga sân bay quốc tế. Có nhiều nhà hàng được xây dựng hoành tráng nhưng khi vào đến nhà xí thì thực khách “hết hồn”.

Ám ảnh... nhà xí

Vấn đề nhà xí ở nước ta không còn là vấn đề nhỏ nữa mà có ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của đất nước. Người phương Tây khi đi du lịch ở nước ta thì nỗi ám ảnh lớn nhất là... nhà xí. Tôi đã đọc (với tâm trạng vừa giận vừa thông cảm) không biết bao nhiêu bài bút ký, nhật ký, phóng sự, khuyến cáo... mà họ viết ra với văn phong giễu cợt, mỉa mai. Tôi nghĩ nếu không cải thiện được vệ sinh công cộng và nhà xí thì nước ta vẫn chứng kiến cảnh 75% du khách “một đi không trở lại”. Vấn đề nhà vệ sinh và vệ sinh công cộng đã trở thành sĩ diện quốc gia, thành vấn đề văn hóa chứ không đơn giản là vấn đề cá nhân hay nội bộ nữa.

Tôi nhớ đọc đâu đó lâu lắm rồi, trong đó tác giả kể rằng lúc Bác Hồ còn sống, cứ mỗi lần đi công tác hay thăm địa phương nào đó, bất kể công sở hay nhà dân, điều đầu tiên là Bác vào xem nhà bếp và nhà vệ sinh. Một nguyên thủ quốc gia mà quan tâm đến y tế công cộng như thế thì chúng ta phải biết vấn đề “đầu vào” và “đầu ra” quan trọng như thế nào.

Nhà vệ sinh không phải là cái gì cấm kỵ không nên bàn trên giấy trắng mực đen. Chúng ta cần trịnh trọng đặt nó lên bàn để thảo luận nghiêm chỉnh. Phải chấp nhận một thực tế là ở nước ta nhà vệ sinh chưa được xem là một “cơ quan” quan trọng, dù cơ quan này thật sự là một vũ khí phòng bệnh rất hữu hiệu.

Nhà vệ sinh - “vũ khí” phòng bệnh

Hơn một thế kỷ trước, nhà vệ sinh giúp thực hiện một cuộc cách mạng về y tế công cộng ở New York, London và Paris. Chính việc cải tiến vệ sinh và đặc biệt là nhà xí là yếu tố ngăn chặn bệnh truyền nhiễm và gia tăng tuổi thọ ở người phương Tây. Thật vậy, nguyên nhân chính về sự gia tăng tuổi thọ của người dân ở các nước tiên tiến chính là cải tiến môi trường vệ sinh công cộng và nhà xí, chứ không phải nhờ các thiết bị y khoa hiện đại hay thuốc men đắt tiền tăng tuổi thọ và cải tiến chất lượng đời sống. Do đó, Liên Hiệp Quốc nhận thức rằng cầu xí là một phương tiện phòng chống bệnh rất quan trọng ở các nước đang phát triển như nước ta.

Ở nước ta, các nạn dịch bệnh cứ “đến hẹn lại lên”, như nạn dịch tả hiện nay đang hoành hành ở một số vùng phía Bắc. Một số nghiên cứu ngay tại Việt Nam cho thấy nguồn nước và nhà vệ sinh là hai trong những yếu tố nguy cơ của dịch tả. Do đó, “vũ khí” phòng chống bệnh rất hữu hiệu nằm trong tầm tay chúng ta: nhà xí. Các cơ quan chức năng của Nhà nước và người dân cần phải quan tâm đến nhà xí hơn nữa.

Điều đáng buồn là chúng ta đã ở thế kỷ 21, thế mà bệnh viện lại không có những nhà vệ sinh đúng nghĩa. Có lẽ một cách để xóa bỏ nghịch lý y tế là các bệnh viện nên quan tâm nghiêm chỉnh hơn nữa về nhà vệ sinh. Trên thế giới có Tổ chức WTO, không phải Tổ chức Thương mại thế giới mà là Tổ chức Nhà vệ sinh thế giới (World Toilet Organization). Nhận thức rõ tầm quan trọng của nhà vệ sinh nên thế giới lấy ngày 19-11 làm “Ngày nhà vệ sinh” (World Toilet Day). Có lẽ nước ta cũng cần có một “Ngày nhà vệ sinh Việt Nam” chăng?

NVT