"To Introduce Vietnam Literature"

Hôm nọ, tôi có vài bình luận chung quanh vấn đề tiếng Anh của Bộ Ngoại giao trong hội nghị về lãnh hải. Hôm nay, nhân đọc bài này (Những chuyện lôm côm tại Hội nghị văn học quốc tế) tôi lại có thêm vài dòng ghi thêm.

Giới văn học mới tổ chức một hội nghị có tên là "Hội nghị quốc tế giới thiệu văn học Việt Nam", nhưng dịch tên hội nghị sang tiếng Anh mới là vấn đề. Bàn cãi đâu đó xong xuôi, họ cho ra cái tên chính thức là "International Conference to Introduce Vietnam Literature". Chưa bao giờ trong đời tôi nghe đến tên một hội nghị nào mà có cả động từ!



Tôi hoàn toàn đồng ý với dịch giả Dương Tường khi ông chỉ ra 3 cái sai trong tên gọi đó: cái sai thứ nhất là không ai dùng "to + động từ" trong tên gọi các hội nghị; cái sai thứ hai là động từ "Introduce" không phản ánh cái ý đồ quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới; và cái sai thứ ba là "Văn học Việt Nam" không thể dịch là "Vietnam Literature" mà chính xác phải là "Vietnamese Literature". Đúng như dịch giả Hoàng Hưng nói cách dịch của ban tổ chức thật là nôm na và quê mùa. Điều đáng nói đây là giới văn học, tức là đáng lẽ họ phải biết văn chương chữ nghĩa chứ. Ấy thế mà họ dịch thật là tức cười. Tôi tự hỏi tại sao họ không nghĩ ra một cái tên nào văn chương hơn, tại sao cứ khăng khăng dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh sát nghĩa như vậy?

Viết đến đây tôi chợt nhớ đến một qui định cho các nghiên cứu sinh trong nước là tên gọi đề tài nghiên cứu phải có động từ, và tên đề tài không được thay đổi trong suốt thời gian học. Ghi danh sao thì ra trường y như vậy. Chưa bao giờ tôi thấy một qui định nào máy móc và quái gở như thế. Phải cho người ta cái tư duy tự do khám phá, tự do suy nghĩa, tự do tìm hiểu thì mới sáng tạo, chứ cái gì cũng theo công thức thì làm sao phát huy được tính sáng tạo.

NVT