Statins và cảm cúm

Statins là một nhóm thuốc giảm cholesterol trong máu. Statins rất phổ biến trong cộng đồng, vì có ước tính chỉ riêng ở Mĩ có hơn 10 triệu người đang dùng thuốc này. Cơ chế sinh học của statins là nó ức chế một enzyme có tên là 3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A reductase (gọi tắt HMG-CoA reductase). Nhưng trong vài năm gần đây có nhiều nghiên cứu cho thấy statins còn có nhiều hiệu quả khác. Năm ngoái, tôi và đồng nghiệp có công bố một nghiên cứu cho thấy statins có thể giảm nguy cơ gãy cổ xương đùi. Mới đây, người ta phát hiện rằng statins có vẻ thay đổi hệ thống miễn dịch, cụ thể là nó ngăn chận sự kích hoạt của NF-kappaB (một transcription factor), và qua đó statins có ảnh hưởng chống viêm. Do đó, statins còn được giới miễn dịch học gọi là “immunomodulator”.

Một số trường hợp bệnh cảm cúm là do rối loạn hệ miễn dịch (còn gọi là “cytokine storm”). Vì thế, có ý tưởng cho rằng các immunomodulator có thể sử dụng để điều trị cảm cúm. Ý tưởng này được xuất hiện từ 2004 qua một bài báo trên tập san Circulation. Bài báo này báo cáo rằng trong số những bệnh nhân nhập viện vì bệnh cúm nhưng trước đó có uống statins hơn 1 tháng thì tỉ lệ nhiễm trùng huyết (sepsis) loại nặng giảm đến gần 90% (2.2% so với 19%)! Một nghiên cứu khác cho thấy trong số trên 700 bệnh nh6n nhập viện vì viêm phổi, có khoảng 100 người từng dùng statins. Sau đó, họ so sánh thấy nguy cơ tử vong trong nhóm dùng statins giảm gần 64% (OR 0.36; 95% CI: 0.14 – 0.92). Tuy kết quả hết sức đáng khích lệ, nhưng lúc đó, những phát hiện này chẳng gây chú ý, vì ít ai nghĩ statins có ảnh hưởng đến bệnh nhiễm.

Năm 2007, dữ liệu nghiên cứu cũng cho thấy statins có thể có hiệu quả giảm nguy cơ COPD, viêm phổi và cảm cúm. Trong số ~76,000 bệnh nhân dùng statins ít nhất 3 tháng. Tỉ lệ tử vong vì COPD giảm một cách đáng kể. Năm 2008, hai tác giả Meredith và Vandermeer truy tìm hồ sơ bệnh lí của 2800 bệnh nhân nhập viện vì cúm mùa trong thời gian 2007-2008, và họ phát hiện rằng trong số này có 801 người dùng statins và 1999 người không dùng statins. Nhóm dùng statins có tỉ lệ tử vong là 2.1% (17/801), còn nhóm không dùng statins thì tỉ lệ tử vong là 3.2% (64/1999). Nói cách khác, statins giảm nguy cơ tử vong từ bệnh cúm mùa.

Các dữ liệu nghiên cứu mới nhất này cho thấy statins có thể là một “vũ khí” quan trọng chống cúm và hệ quả của bệnh cúm. Đương nhiên, các dữ liệu trên đây có giá trị khoa học không mấy cao bởi vì tất cả nghiên cứu và phân tích trên đều xuất phát từ những nghiên cứu quan sát chứ không phải can thiệp. Nhưng giả thuyết về statins, hệ miễn dịch và ảnh hưởng đến nguy cơ bệnh viêm phổi, COPD và cúm thì rất đáng được kiểm định bằng một nghiên cứu mới ở nước ta.

NVT