Bài báo về ăn chay và phản hồi của công chúng

Vào đầu tháng 7 này, chúng tôi công bố một nghiên cứu về ăn chay và mật độ xương (MĐX) trên tập san American Journal of Clinical Nutrition. Trong bài báo đó, chúng tôi làm một phân tích tổng hợp và thấy người ăn chay tính trung bình có MĐX thấp hơn người ăn mặn khoảng 5%, nhưng sự khác biệt đó không có ý nghĩa lâm sàng. Chúng tôi viết dòng kết luận rất rõ ràng như thế: "The results suggest that vegetarian diets, particularly vegan diets, are associated with lower BMD, but the magnitude of the association is clinically insignificant."

“Chúng tôi” ở đây là Bs Thục Lan (Đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch), Ts Nguyễn Đình Nguyên, và tôi. Chúng tôi vui mừng vì công trình được công bố trên một tập san thuộc vào hàng “danh giá” nhất trên thế giới, và xem đó là một thành tựu tốt. Nhưng nỗi vui nào cũng theo sau là nỗi buồn. Mừng chưa bao lâu thì lại buồn. Trong thời gian làm đám xả tang cho Má ở VN, tôi nhận rất nhiều email phản hồi, với những lời lẽ hết sức nặng nề. Chung qui lại chỉ là hiểu lầm và do báo chí đưa tin không chính xác.

Bởi vì chế độ ăn chay được quan tâm trên thế giới, nên nghiên cứu của chúng tôi lập tức thu hút chú ý của báo chí toàn cầu. Trước khi lên đường về Việt Nam, tôi trả lời phỏng vấn cho các đài radio và báo chí bên Úc và một tờ báo bên Mĩ về ý nghĩa của nghiên cứu đó. Sau khi Viện Garvan công bố bản thông cáo báo chí (Press Release), hàng loạt các hãng thông tấn trên thế giới như CBS, Reuter, AFP, News Ltd, AP, v.v… đồng loạt đưa tin, nhưng họ đưa tin một cách tiêu cực. Thay vì viết theo kết luận của chúng tôi, họ đặt tiêu đề kiểu như Vegetarian diet 'weakens bones', họ không nói rằng sự khác biệt đó không có ý nghĩa lâm sàng, và chúng tôi cũng không có nói ăn chay làm xương yếu!

Sau đó, tôi nhận hàng chục (cũng khoảng 50 emails) từ những người ăn chay trên thế giới (chủ yếu là từ Mĩ và Âu châu) phản đối nghiên cứu của chúng tôi. Đây là phản hồi của một người ăn chay mà tôi cho là nhã nhặn nhất và lịch sự nhất. Ông cụ còn cho tôi xem kết quả xét nghiệm BMD và kèm theo hình hai ông bà chụp nhân dịp đi chơi picnic nữa! Ông viết:

Greetings, I read your article about diet and weaken bones. I have been on a plant based diet for 9 years. I am 68 years old, so I am at an age where weak bones would begin manifesting. A recent test indicates to me personally that my bones have remained in good condition. I suppose when folks reach a certain age there might be some bone loss. However your article seemed to make too broad a generalized statement. I dare say that most hip replacements are performed on meat eaters.
(Chào. Tôi đã đọc bài báo của ông về chế độ ăn chay và xương yếu. Tôi ăn chay từ 9 năm qua. Năm nay tôi đã 68 tuổi, tức là tuổi xương bắt đầu yếu. Tôi mới làm xét nghiệm xương và kết quả cho thấy xương tôi ở trong tình trạng tốt. Tôi nghĩ rằng khi người ta đến một độ tuổi nào đó thì xương bị mất. Tuy nhiên, bài báo của ông có vẻ đưa ra những tuyên bố khái quát quá. Tôi dám nói rằng phần lớn những người thay khớp xương đùi là những người ăn thịt.
Đây là kết quả xét nghiệm mật độ xương của tôi. Ông thấy thế nào? Đây là hình của tôi và bà xã chụp mới đây ở SC.
Chào ông và mong ông giữ tính khách quan trong khoa học!

Phần lớn thư còn lại cáo buộc tôi có liên hệ với kĩ nghệ bơ sữa (dairy industry) hay kĩ nghệ thịt (meat industry). Như thư này:

Vegetarian Diet “Weakens Bones” (Worldwide headlines July 2, 2009)
I was disappointed to read that your published study was biased as it was funded by the dairy industry. Your studies would have a lot more credibility if they were unbiased.
While most other studies confirm stronger bones in vegetarians or people consuming lower protein, why should we believe your study funded by a dairy company?
(Chế độ ăn chay làm yếu xương (một tiêu đề chạy khắp thế giới 2/7/2009). Tôi thất vọng khi đọc nghiên cứu của ông vì nó thiếu tính khách quan do nó được tài trợ từ kĩ nghệ sữa bò. Những nghiên cứu của ông sẽ có uy tín hơn nếu mang tính khách quan hơn.
Trong khi hầu hết các nghiên cứu khác khẳng định người ăn chay và tiêu thụ ít protein có xương mạnh hơn, tại sao chúng tôi phải tin vào nghiên cứu của ông vốn được tài trợ từ một công ti bơ sữa?)

Your report on vegetarian diet stinks of bias! I don't know how you can write it with a good concious! (Bài báo về ăn chay của ông thối vì thiếu khách quan! Tôi không hiểu với ý thức gì mà ông có thể viết như thế !)

I have been a vegetarian and now a vegan for 75 years. I have never broken any bones after a fall. Thank the Lord. I have a problem with companies trying to promote their financial agenda by reporting false claims. (Tôi là người ăn chay và nay đã 75 tuổi. Tôi chưa bao giờ bị gãy xương khi bị té ngã. Cám ơn Chúa. Tôi có vấn đề với các công ti cố gắng quảng bá chương trình nghị sự tài chính của họ qua những luận điệu sai.)

Và đây là một email nặng nề nhất:

You call yourself a scientist? Dairy whore is more accurate. Drink your milk! (Ông tự xưng ông là nhà khoa học ư? Điếm của kĩ nghệ bơ sữa có lẽ đúng hơn. Đi uống sữa bò của ông đi!)

một email khác nói thẳng AMBeR là gì:

“I understand that your recent study regarding how a vegetarian diet "weakens bones" was financed to some degree by AMBeR Alliance, Inc. who owns Amber F& B Nutrition, and producer of dairy products. Would you in some very distinct and simple way inform me if this is true or not?” (Tôi biết rằng công trình nghiên cứu mới đây của ông về ăn chay làm yếu xương được tài trợ từ AMBeR Alliance, công ti này là cơ quan chủ quản của Amber F& B Nutrition và nhà sản xuất sản phẩm sữa bò. Ông làm ơn cho tôi biết điều này đúng như thế không?”)

Những người trên cáo buộc rằng chúng tôi nhận tiền của các công ti sữa, kĩ nghệ làm thịt để nói tiêu cực cho chế độ ăn chay. Trong phần khai báo “conflict of interest” chúng tôi viết rằng “Dr Nguyen Dinh Nguyen was supported by a fellowship from AMBeR” (tức là Dr Nguyên nhận tài trợ nghiên cứu từ AMBeR. AMBeR là viết tắt của nhóm chuyên làm về tin sinh học (Australian Medical Bioinformatics Resource). Nhưng AMBER cũng là tên của một công ti sản xuất sữa bò và thực phẩm nghe nói ở Malaysia. Thế là nhiều người tố cáo tôi nhận tiền của công ti này để nói xấu người ăn chay! Chỉ là hiểu lầm.

Có người theo dõi những nghiên cứu của tôi và so sánh nữa, như thư này từ Hà Lan:

Dear professor Nguyen,
This month there was an artikel about your study about veganism/vegetarism and the effects on bones.
In the internet newspaper (http://www.nu.nl/wetenschap/2036198/veganistisch-dieet-verzwakt-botten.html) they wrote that vegetarian and vegan lifestil make their bones weak.
Earler this year(april) I received an e-mail from PCRM theat veganism has no effect on the bones. The most intresting is that both research is done by you.
Can you tell my if the information below is right or wrong?
I hope to get an reaction.

Thưa giáo sư Nguyễn,
Tháng này có một bài báo nói về nghiên cứu của ông liên quan đến chế độ ăn chay và ảnh hưởng đến xương.
Trong bài báo trên mạng (http://www.nu.nl/wetenschap/2036198/veganistisch-dieet-verzwakt-botten.html) họ viết rằng người ăn chay và ăn chay thuần túy có xương yếu.
Nhưng đầu năm nay (Tháng Tư) tôi cũng nhận một e-mail từ PCRM nói rằng ăn chay không có ảnh hưởng đến xương. Điều thú vị là cả hai nghiên cứu đều xuất phát từ nhóm của ông.
Vậy ông có thể nói cho tôi biết thông tin đây là đúng hay sai?
Tôi hi vọng nhận được phản hồi của ông.

Trong khi những người ăn chay phản ứng như thế thì kĩ nghệ bơ sữa và thịt lại hả hê. Họ lấy nghiên cứu của chúng tôi như là một minh chứng cho thấy ăn chay không tốt cho xương (và hàm ý nói nên ăn thịt)! Thật ra, cái message mà chúng tôi muốn nói là ăn chay tốt hơn ăn thịt, nhưng chúng tôi phải trung thành với kết quả và phải báo cáo những gì mình phát hiện.

Khi nộp bài báo và qua bình duyệt chúng tôi cũng đoán được đây là đề tài rất nhạy cảm, nhưng tôi không ngờ phản ứng của công chúng khá dữ dội như vậy. Cũng là một kinh nghiệm với truyền thông và công chúng. Dù sao đi nữa, tên tuổi của Đại học Y Phạm Ngọc Thạch bây giờ đã được thế giới biết đến. Âu cũng là một hệ quả tốt!

NVT