Tế Hanh (1921 - 2009)

Hôm nay đọc thấy một tin buồn: Nhà thơ Tế Hanh qua đời. Hồi còn nhỏ, tôi mê thơ Tế Hanh (qua cuốn Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh và Hoài Chân). Hai bài thơ tôi thích (vẫn thích cho đến ngày hôm nay) là bài Quê hương và Những ngày nghỉ học. Hồi đó, bài Quê hương được giảng dạy và bình thơ trong lớp đệ tứ thì phải. Còn bài Những ngày nghỉ học thoạt đầu tôi tưởng là của Nguyễn Bính, nhưng sau này biết thì của Tế Hanh.

Xem lại Thi Nhân Việt Nam thì thấy Hoài Thanh nhận xét về Tế Hanh như sau: "Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi". Thật vậy, thử đọc bài Những ngày nghỉ học sẽ thấy Tế Hanh tả tâm trạng của người tiễn đưa ở sân ga rất gần gũi. Kẻ về không nói bước vương vương / Thương nhớ lan xa mấy dặm đường / Lẽo đẽo tôi về theo bước họ / Tâm hồn ngơ ngẩn nhớ muôn phương. Sau đúng tâm trạng của tôi mỗi khi ra phi trường Việt Nam về Sydney quá!

Có hai nhà thơ đều viết về quê hương, nhưng bối cảnh khác nhau. Cũng như Nguyễn Bính, thơ Tế Hanh hình như nói nhiều về quê hương, nhưng quê hương của Tế Hanh có sông, có biển, còn quê hương của Nguyễn Bính là thôn Đoài thông Đông. Viết được những câu thơ như Tế Hanh, theo nhận xét của Hoài Thanh là vì ông đã có sẵn một tâm hồn tha thiết.

Thôi, tôi viết gì về Tế Hanh chắc cũng thừa vì đã có các nhà phê bình văn học chấp bút rồi (xem chẳng hạn như bài Tế Hanh, Lời con đường quê của Vương Trí Nhàn). Chỉ xin mượn entry này để bày tỏ lòng ngưỡng mộ cho một nhà thơ tôi rất mến và cầu mong hương hồn ông sớm về miền cực lạc.

NVT

PS. Xin đăng lại 2 bài thơ của Tế Hanh mà tôi thích từ hồi còn nhỏ.

Những ngày nghỉ học

Những ngày nghỉ học tôi hay tới
Đón chuyến tàu đi, đến những ga
Tôi đứng bơ vơ xem tiễn biệt
Lòng buồn đau xót nỗi chia xa

Tôi thấy tôi thương những chuyến tàu
Ngàn đời không đủ sức đi mau
Có chi vướng víu trong hơi máy
Mấy chiếc toa đầy nặng khổ đau

Bánh nghiến lăn lăn quá nặng nề
Khói phì như nghẹn nỗi đau tê
Lâu lâu còi rúc nghe rền rĩ
Lòng của người đi kéo kẻ về

Kẻ về không nói bước vương vương
Thương nhớ lan xa mấy dặm đường
Lẽo đẽo tôi về theo bước họ
Tâm hồn ngơ ngẩn nhớ muôn phương.

Quê Hương

Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông
Khi trời trong, gió nhẹ sớm mai hồng
Dân trai tráng giong thuyền đi đánh cá

Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió

Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng lũ lượt kéo ghe về
Nhờ ơn trời biển lặng cá đầy ghe
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ
Màu nước xanh, cá bạc, cánh buồm vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!